Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) haziran ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 3,43 arttığını ve yıllık enflasyonun 0,17 puan düşüşle yüzde 61,36 olarak gerçekleştiğini açıklamasının ardından TCMB’nin Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.
Rapora göre bu dönemde yıllık enflasyon, gıda ve temel mal gruplarında gerilerken hizmet ve enerji gruplarında yükseldi, taze meyve ve sebze hariç gıdada fiyat artışları gücünü korudu.
Enerji grubunda akaryakıt fiyatlarındaki düşüşe karşın diğer enerji emtia fiyatlarındaki görünümün gecikmeli etkileriyle artış kaydedilirken doğal gazda tüketimin bedelsiz kullanım sınırının (ilk 25 metreküp) bir miktar üzerine çıkmasıyla, bu kanalın aylık tüketici enflasyonuna 0,22 puanlık etkisi oldu.
Temel mal grubunda otomobil fiyatları cari yılda aylık bazda ilk kez gerilerken dayanıklı mal aylık enflasyonu son iki yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti.
Yeni sezona geçişle birlikte giyim ve ayakkabı alt grubunda gerçekleşen dönemsel fiyat artışı, temel mal grubu aylık enflasyonunu yükseltici etkide bulundu.
Hizmet grubunda aylık fiyat artışları güçlü seyretmeye devam ederken yüksek atalet sergileyen kira alt grubu, hizmet fiyatlarını olumsuz etkilemeyi sürdürdü.
EN BELİRGİN AYLIK ARTIŞ YÜZDE 7,91 İLE KİRA GRUBUNDA GERÇEKLEŞTİ
Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,39 ve 0,83 puan artarak yüzde 67,61 ve 69,76 olarak gerçekleşti. Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, bu dönemde hizmet, enerji ve temel mal gruplarının katkıları sırasıyla 0,43, 0,17 ve 0,04 puan artarken gıda ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 0,60 ve 0,21 puan düştü.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, B ve C endekslerinde aylık artışlar önemli ölçüde zayıfladı. Fiyat artışları, B endeksini oluşturan gruplardan işlenmiş gıdada bir önceki aya kıyasla geriledi, hizmet ve temel mallarda ise daha sınırlı bir yavaşlama kaydetti.
Hizmet fiyatları, ekim ayında yüzde 3,83 oranındaki yükselişle önceki aylara kıyasla yavaşlamakla birlikte güçlü seyrederken grup yıllık enflasyonu 2,19 puan artışla yüzde 88,65 seviyesine ulaştı. Bu dönemde en belirgin aylık artış yüzde 7,91 ile kira grubunda gerçekleşirken alt grup yıllık enflasyonu yüzde 100,67 seviyesine ulaştı.
Akaryakıt fiyatlarındaki düşüşün yansımaları ulaştırma hizmetlerinde hissedilirken hava yolu ile yolcu taşımacılığı fiyatlarında yüzde -12,97 ve kara yolu ile şehirlerarası yolcu taşımacılığı fiyatlarında yüzde -4,57’lik düşüşler izlendi.
Haberleşme alt grubunda yüzde 4,08 olarak gerçekleşen aylık fiyat artışında cep telefonuyla yapılan görüşme ile internet ücretlerindeki yükselişler belirleyici oldu.
Yemek hizmetlerinin sürüklediği lokanta-otel grubunda aylık fiyat artışı, otel fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle önceki aya kıyasla bir miktar yavaşladı. Ekim ayında diğer hizmetler alt grubundaki aylık artış, eğitim hizmetleri kaynaklı etkilerin de tamamlanmasıyla, önceki aylara kıyasla belirgin şekilde güç kaybetti.
TEMEL MAL GRUBUNDA YILLIK ENFLASYON, GİYİM VE AYAKKABI HARİCİNDE GERİLEDİ
Temel mal grubunda yıllık enflasyon 0,18 puan düşüşle yüzde 53,05 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon, giyim ve ayakkabı alt grubunda yükselirken dayanıklı mallarda daha belirgin olmak üzere, diğer alt gruplarda geriledi.
Dayanıklı mal aylık fiyat artışındaki yavaşlama eğilimi ekim ayında korundu, aylık enflasyon yüzde 0,43 ile sınırlı kaldı. Bu gelişmelerle alt grup yıllık enflasyonu 3,46 puan düşerek yüzde 62,15 seviyesine geriledi.
Diğer temel mallarda, ev ile ilgili temizlik malzemeleri, kişisel bakım ürünleri ile konutun bakım ve onarımı için malzemeler kalemlerinin etkisiyle fiyatlar yüzde 2,50 yükseldi, yıllık enflasyon 0,68 puan düşüşle yüzde 49,42 oldu.
DOĞAL GAZ TÜKETİMİNDEKİ ARTIŞ İLE ENERJİ GRUBUNDA FİYATLAR ARTTI
Enerji grubunda aylık fiyat artışında 25 metre küpü bedelsiz kullandırılan doğal gaz kaleminde tüketim artışına paralel sepete yansıyan fiyatların yükselmesi etkili oldu. Bu gelişme, aylık tüketici enflasyonunu 0,22 puan yukarı çekti.
Uluslararası petrol fiyatlarındaki gelişmeleri takiben akaryakıt fiyatları yüzde 2,15 gerileyerek enerji grubunda daha olumsuz bir görünümün önüne geçerken şebeke suyu fiyatları ekim ayında yüksek oranda arttı. Ayrıca, katı yakıtlar ve tüp gaz kalemleri sırasıyla aylık bazda yüzde 6,91 ve 4,67 artış kaydetti.
GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLERDE FİYATLAR, SEBZE FİYATLARI ÖNCÜLÜĞÜNDE YAVAŞLADI
Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları, ekim ayında yüzde 3,20 artarken yıllık enflasyon 3,15 puan azalarak yüzde 71,99 oldu.
Yıllık enflasyon, işlenmemiş gıdada 5,77 puan azalışla yüzde 90,40’a, işlenmiş gıdada ise 1,34 puan düşüşle yüzde 58,61’e gerilerken mevsimsellikten arındırılmış veriler, taze meyve sebze fiyatlarının sebze fiyatları öncülüğünde yavaşlayarak ılımlı şekilde arttığına işaret etti.
Taze meyve sebze dışı işlenmemiş gıdada genele yayılan fiyat artışları görülürken başta kırmızı et olmak üzere, beyaz et, yumurta, kuru yemiş ve bakliyat gibi kalemler öne çıktı.
İşlenmiş gıda grubunda aylık artış geçen aya kıyasla yavaşlarken bu gelişmede süt ve süt ürünleri ile ekmek tahıllar kalemindeki fiyat artışlarının yavaşlaması etkili oldu.
ÜRETİCİ FİYATLARI, ENERJİ İMALATINDAKİ FİYAT AZALIŞLARI İLE GERİLEDİ
Yurt içi üretici fiyatları, ekim ayında yüzde 1,94 artarken yıllık enflasyon, 8,05 puan azalışla yüzde 39,39 oldu. Bu gerilemenin temel belirleyicisi enerji grubu oldu.
Yurt içi enerji imalatı fiyatları, aylık yüzde 2,86 düşüş kaydederken grup yıllık enflasyonu geçen yıl aynı dönemdeki yüksek bazın da etkisiyle 26,32 puan gerileyerek yüzde -12,91 seviyesinde gerçekleşti.
Diğer ana sanayi grupları incelendiğinde, yıllık fiyat artışlarının tüm gruplarda gerilediği görüldü. Aylık fiyat gelişmeleri, sektörler bazında incelendiğinde ise ham petrol ve doğal gaz, basım ve kayıt hizmetleri, suyun arıtılması ve dağıtılması, giyim eşyaları, diğer madencilik-taş ocakçılığı ve gıda ürünleri fiyat artışlarıyla öne çıktı.